استخر استخراج یا استخر ماینینگ (Mining Pool) چیست؟

ماینینگ و استخراج ارزهای دیجیتال دارای مراحل مختلفی است، از انتخاب ارز دیجیتال مورد نظر گرفته تا خرید دستگاه و تجهیزات، آماده‌سازی آنها و در نهایت انتخاب استخر استخراج (Mining Pool). اما سوال اصلی اینجاست که استخر استخراج چیست؟ چرا ماینرها به استخرهای استخراج وصل می‌شوند. در ادامه به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

استخر استخراج چیست؟

استخر استخراج (Mining Pool)، محلی مجازی است که جامعه‌ای از ماینرها هر کدام قدرت پردازشی دستگاه‌های خود را در آنجا با یکدیگر ادغام می‌کنند تا شانس خود را برای سودآوری در ماینینگ افزایش دهند. از آنجایی که رقابت بر سر حل کردن مسائل پیچیده ریاضی در شبکه بیت کوین بسیار زیاد است، ماینرها قدرت پردازشی خود را در استخر استخراج متمرکز می‌کنند.

برای درک بهتر استخر استخراج، لازم است که فرایند ماینینگ را کمی توضیح دهیم. در فرایند ماینینگ، ماینرها تراکنش‌ها را در بسته‌هایی به نام «بلاک» (Block) قرار می‌دهند. برای اتصال یک بلاک به بلاک چین، ماینرها باید با حدس زدن اعداد و حل معادلات ریاضی، جواب معادله یا همان هش بلاک را بدست بیاورند. این کار مستلزم داشتن قدرت پردازش سخت‌افزاری و مصرف برق است. هدف ماینینگ این است که شبکه را امن نگه دارد و از حملات به آن جلوگیری کند. در نهایت برای اینکه انگیزه کار برای ماینینگ وجود داشته باشد، هر ماینری که زودتر از بقیه به جواب معادله برسد، پاداش می‌گیرد که به آن پاداش بلاک (Block Reward) هم می‌گویند. مثلاً پاداش بلاک فعلی بیت کوین، ۱۲.۵ واحد بیت کوین است که هر ده دقیقه تولید و به ماینرها تعلق می‌گیرد.

در ماه‌های اولیه ظهور بیت کوین، ماینرها به صورت مستقیم در کار ماینینگ شرکت می‌کردند و استخر استخراجی وجود نداشت. اما اکنون از آنجایی که استخراج یک فرایند رقابتی است و امروزه غول‌های ثروتمند وارد حوزه ماینینگ شده‌اند، ماینرهای کوچک دنیا نمی‌توانند با فارم‌های چند ده هزار دستگاهی رقابت کنند و مستقیما به استخراج ارزهای دیجیتال بپردازند.

فرض کنیم شما دستگاهی با ۵۰ تراهش بر ثانیه قدرت پردازش برای استخراج بیت کوین دارید. اگر قصد استخراج مستقیم را داشته باشید، باید با رقبایی بر سر حل مسائل رقابت کنید که توان پردازشی مجموع آنها چیزی در حدود ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ تراهش بر ثانیه است؛ به همین دلیل شانس شما برای دستیابی به پاداش بلاک تقریباً صفر است.

بنابراین، مهمترین عامل در پیوستن یک ماینر به یک استخر استخراج، بالاتر رفتن شانس سوددهی اوست. ماینرهای کوچک، قدرت پردازش خود را در اختیار یک استخر استخراج قرار می‌دهد و استخر استخراج به نمایندگی از همه‌، در فرایند ماینینگ شرکت می‌کند، پاداش استخراج را بدست می‌آورد و نسبت به قدرت هر ماینر آن را بین ماینرها تقسیم می‌کند.

پس از آنکه ماینر وارد یک استخر استخراج می‌شود، در واقع توان پردازشی‌اش را به توان پردازشی دیگر اعضای استخر اضافه می‌کند و همه آن‌ها یک ماینر واحد را تشکیل می‌دهند؛ به این ترتیب روند استخراج ارز دیجیتال سریع‌تر، راحت‌تر و به صرفه‌تر خواهد بود.

نکته دیگری که در خصوص استخرهای استخراج وجود دارد، اینجاست که اجتماع ماینرها در یک استخر استخراج مجازی است؛ یعنی، شما در کشور ایران از طریق اینترنت به استخری در کشور روسیه متصل می‌شوید و با قدرت پردازشی خود را با ماینرهایی از سرتاسر جهان به اشتراک می‌گذارید.

انواع پاداش دهی در استخرهای استخراج

روش پرداخت سود ماینینگ توسط استخرهای استخراج می‌تواند متفاوت باشد. استخرهای استخراج بزرگ معمولاً از یکی از شیوه‌های زیر برای پرداخت به کاربران خود بهره می‌برند.

• پرداخت به ازای سهم
• پرداخت نسبی
• پرداخت مبتنی بر امتیاز
• پرداخت به ازای N سهم آخر

پرداخت به ازای سهم (PPS)

در این روش پرداخت سود استخراج، نسبت به میزان توان پردازشی که در اختیار شبکه قرار می‌دهید، به شما سهام اعطا شده و به همان نسبت نیز سود پرداخت خواهد شد. در این روش که کوتاه شده عبارت «Pay Per Share» است، صرف نظر از موفقیت آمیز بودن استخراج بلاک و بدون در نظر گرفتن درآمد استخر، سودی به شما تعلق خواهد گرفت.

در روش پرداخت به ازای سهم، این استخر است که از موجودی خود، سهم استخراج افراد را پرداخت می‌کند. نسخه جدیدتر این روش پرداخت سود، PPS+ نام دارد. کارکرد PPS+ مانند PPS است با این تفاوت که کارمزد تراکنشِ هر بلاک نیز توسط استخر محاسبه می‌شود.

پرداخت نسبی (Proportional)

درست به مانند روشی قبلی، در پرداخت نسبی نیز به نسبت قدرت پردازشی که یک ماینر در اختیار استخر قرار می‌دهد، سود دریافت می‌کند، با این تفاوت که پاداش تنها در صورتی به شما اعطا خواهد شد که یک بلاک ماین شود. در روش نسبی، بلافاصله پس از استخراج یک بلاک، پاداش شما به نسبت سهم شما از قدرت پردازشیِ کلی، به حساب کیف پول‌تان واریز خواهد شد.

به یاد داشته باشید در پرداخت نسبی، با بیشتر شدن تعداد ماینرها در استخر، پاداش دریافتی کمتر می‌شود؛ از طرف دیگر شانس پیدا شدن بلاک و تخصیص پاداش بیشتر خواهد بود.

پرداخت مبتنی بر امتیاز (Score-Based)

پرداخت مبتنی بر امتیاز، روشی است که با هدف جلوگیری از تعویض مداوم استخر ایجاد شده است؛ به عبارت دیگر استخر استخراج نسبت به فعالیت شما، امتیاز به شما می‌دهد و هر چه امتیاز شما در استخر بیشتر باشد به تبع آن پاداش دریافتی نیز بیشتر خواهد شد. در روش پرداخت مبتنی بر امتیاز نیز، پاداش پس از ماین یک بلاک به حساب ماینرها واریز خواهد شد.

پرداخت در ازای N سهم آخر (Pay Per Last N Share)

در این روش پرداخت پاداش ماینینگ، ماینرها ابتدا سهم‌هایی دریافت می‌کنند که در چارچوبی از پیش تعیین‌شده محاسبه می‌شود. بر خلاف دیگر روش‌های پرداخت سود، به سهم‌های خارج از محدوده پاداش تعلق نمی‌گیرد. در روش پرداخت در ازای N سهم آخر، N نشان دهنده آخرین سهم‌های دریافت‌شده تا زمان حل بلاک است.

مثلا اگر N را ده میلیارد سهم در نظر بگیریم، پس از ایجاد یک بلاک، تنها ده میلیارد سهم آخر که به فرایند استخراج پیوسته‌اند، پاداش دریافت می‌کنند. به یاد داشته باشید که N رقمی مشخص نیست اما روش محاسبه آن ضریب ثابتی دارد که به سختی استخراج استخر مرتبط است.

از این روش پرداخت با نام «پرداخت در ازای شانس» نیز یاد می‌شود؛ به این دلیل که در صورت اجرای صحیح آن، ماینرها توانایی محاسبه زمان دقیق پیوستن به استخر را بیابند.

مزایا و معایب پیوستن به استخر استخراج

همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم، پیوستن به استخر استخراج شانس یافتن پاسخ معادلات و در نتیجه دریافت پاداش استخراج را بیشتر می‌کند. وقتی شما به تنهایی به استخراج بیت کوین بپردازید، باید با تعداد زیادی غول ماینینگ، بر سر حل معادلات بلاک‌ها، رقابت کنید این مسئله باعث کاهش شدید شانس دریافت پاداش می‌شود.

مزیت دیگری که پیوستن به یک استخر استخراج برای شما ایجاد می‌کند، ثبات در درآمد است. وقتی شما در بستری با نام استخر استخراج بیت کوین استخراج می‌کنید، در واقع یک ماینر بسیار قوی را تشکیل می‌دهید و می‌توانید سود دریافتی خود را تخمین بزنید. در نتیجه درآمد شما با نرخی ثابت به حساب‌تان واریز می‌شود.

کاهش هزینه‌های استخراج ارزهای دیجیتال از دیگر مزایایی است که با پیوستن به یک استخر استخراج از آن برخوردار خواهید شد. در صورتی که بخواهید چندین دستگاه را به صورت انفرادی، مستقیما به شبکه بلاک چینی وصل کنید و به حل معادلات آن بپردازید، هزینه‌های گزافی گریبان شما را خواهد گرفت.

با این حال پیوستن به یک استخر استخراج معایبی نیز دارد که از جمله آنها می‌توان به افزایش تمرکز در شبکه اشاره کرد. هر چه افراد بیشتری به سمت استفاده از استخرهای استخراج پیش روند، تمرکز در شبکه افزایش می‌یابد. در خصوص بیت کوین به دلیل گستردگی بالای استخرهای استخراج، متمرکز شدن شبکه تنها روی کاغذ امکان پذیر است و نباید چندان نگران آن بود، اما در ارتباط با ارزهای کوچکتر، افزایش نفوذ استخرهای استخراج خطرناک خواهد بود.

شفافیت استخرهای استخراج از دیگر معایب آنهاست. این احتمال وجود دارد که استخر ارقامی اشتباه را به شما نشان دهد و درآمد شما را دستکاری کند. در این صورت شانس شما برای پیدا کردن این دستکاری بسیار کم خواهد بود. در نتیجه پیش از پیوستن به یک استخر استخراج، از صحت کارکرد و شفافیت آن اطمینان حاصل کنید.

مشکلات فنی استخرها از دیگر مشکلاتی است که در هنگام پیوستن به آنها، دچارش خواهید شد. در صورتی که به یک استخر متصل شوید، میزان درآمد شما به پایداری اتصالات و تجهیزات ارتباطی استخر نیز بستگی خواهد داشت؛ به عبارت دیگر از استخر به دلیل مشکلات فنی از دسترس خارج شود، درآمد شما نیز قطع می‌شود و باید منتظر بمانید تا استخر به رفع مشکل اقدام کند و این مسئله می‌تواند حاشیه سود شما را دستخوش تغییراتی کند.

انتخاب استخر استخراج

برای یافتن یک استخر استخراج مناسب باید فاکتورهای مختلفی را در نظر داشته باشید که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

زیرساخت‌های خود را بررسی کنید؛ به یاد داشته باشید که برخی از استخرها، تنها به ماینرهای خاصی اجازه اتصال می‌دهند؛ پس لازم است پیش از انتخاب استخر از این مسئله اطمینان حاصل کنید که تجهیزات شما با تجهیزات مورد قبول استخر همخوانی دارد. به عنوان مثال اسلاش پول (Slushpool)، مانع فعالیت دستگاه‌هایی می‌شود که با استفاده از کارت‌های گرافیک (GPU) یا پردازنده‌های مرکزی (CPU) به استخراج بیت کوین می‌پردازند و تنها با دستگاه‌های ای‌سیک (ASIC) می‌توان به آنها متصل شد. برخی دیگر از استخرها، امکان اتصال با هر نوع اینترنتی را به کاربر نمی‌دهند و برای اتصال به آنها سطح حداقل تعیین شده است.

روش‌های پرداخت استخرها را به خوبی بشناسید؛ انتخاب روش پرداخت مناسب بر درآمد شما تاثیر بسزایی خواهد داشت. از همین رو پیش از انتخاب یک استخر استخراج، روش پرداخت آن را بررسی کنید. از طرف دیگر برخی استخرها در بازه‌های مشخصی پاداش استخراج را به حساب ماینرها واریز می‌کنند؛ برخی از آنها دارای محدودیت در پرداخت و برخی دیگر دارای سطح حداقلی برای برداشت هستند.

استخری شفاف انتخاب کنید؛ همانطور که در بخش‌های بالاتر به آن پرداختیم، برخی از استخرهای استخراج شفافیت چندانی ندارند و ماینرها از جزئیات فعالیت‌هایی که در استخر صورت می‌گیرند مطلع نیستند. این مسئله سبب می‌شود تا در صورت تخلف یا دستکاری در آمار، کاربران متوجه آن نشده و گاها ضررهایی جبران ناپذیر برای آنها به همراه داشته باشد.

کارمزد هر استخر را در نظر داشته باشید؛ هر استخر دارای نرخ مشخصی است که به عنوان کارمزد از ماینرها دریافت می‌کند. پیش از اتصال به استخر، حتما از این میزان اطلاع پیدا کنید.

برخی از استخرها محدودیت‌هایی را برای ماینرها ایجاد می‌کنند؛ مثلا برخی از استخرها خصوصی‌اند و هر ماینری نمی‌تواند به آنها متصل شود. تعدادی از استخرها نیز کاربرانِ کشورهای مختلفی را تحریم کرده‌اند؛ از همین رو پیش از انتخاب استخر از نبود مشکلاتِ مربوط به تحریم اطلاع پیدا کنید. محدودیت‌های دیگر نظیر محدودیت در نرخ هش، محدودیت در زیرساخت‌ها و محدودیت در پرداخت و بازه‌های پرداخت، از جمله مواردی است که باید آنها را در نظر داشته باشید.

سوالات متداول

بهترین استخرهای استخراج برای ایرانی‌ها کدام‌ها هستند؟

F2pool و Poolin از جمله استخرهایی هستند که امکان عضویت ماینرهای ایرانی در آنها وجود دارد. برخی استخرهای مشهور نظیر Antpool و ViaBTC نیز تنها در برخی از ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی قابل دسترسی هستند.

آیا محل قرارگیری استخر تاثیری در سود حاصل دارد؟

بله، اما نه به صورت مستقیم. استخرها معمولا سرورهای مختلفی در مناطق جغرافیایی متعدد راه‌اندازی می‌کنند تا پایداری اتصال ماینر به استخر افزایش یابد.

آیا پیوستن به یک استخر اسخراج ضروری است؟

بله؛ شما می‌توانید به صورت مستقیم به شبکه بیت کوین متصل شده و تراکنش‌ها را تایید کنید اما در این صورت شانس کسب پاداش استخراج نزدیک به صفر خواهد بود.

آیا می‌توانیم خودمان استخر استخراج بسازیم؟

روی کاغذ بله؛ ساخت استخر استخراج نیازمند تجهیزات گران قیمت و زیرساخت‌های نرم‌افزاری بسیاری است که هزینه آن از عهده هر کسی بر نمی‌آید. همچنین اصلی‌ترین چیزی که یک استخر استخراج باید داشته باشد، مقبولیت بین ماینرها است. استخری که ماینر کافی نداشته باشد، به هیچ عنوان نمی‌تواند سودآوری داشته باشد. از همین رو بازاریابی برای استخر استخراج، مهمترین بخش کار است.