شاید شما هم در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خود، از طرف دوستانتان به ثبت نام و فعالیت کردن در پروژه‌ای به نام پای نتورک (Pi Network) دعوت شده‌اید؛ پروژه‌ای با وعده‌های جذاب که این روزها علاوه بر جامعه ارزهای دیجیتال، مردم عادی را نیز به‌خصوص در ایران با خود درگیر کرده است. اما پروژه پای نتورک چیست و چه هدفی دارد؟ این پروژه تا چه اندازه قابل اعتماد است؟ آیا مشارکت در این پروژه سودی خواهد داشت؟ برای دریافت جواب این سوالات با ارزدیجیتال همراه باشید. در این مقاله این ادعا که پای نتورک یک پروژه کلاهبرداری است را اثبات میکنیم.
پای نتورک چیست و چه هدفی دارد؟
برای اینکه بدانیم پروژه پای نتورک خود را چگونه معرفی کرده است، به وب‌سایت رسمی آن مراجعه میکنیم.
صفحه اول سایت پای نتورک
در صفحه اول سایت یک دروغ بزرگ نقش بسته و پای نتورک خود را اینگونه معرفی کرده است: اولین ارز دیجیتالی که می‌توانید با گوشی خود، آن را استخراج کنید.
از نظر تئوری و روی کاغذ، از هر سخت‌افزاری که دارای توان پردازشی باشد می‌توان برای ماینینگ همه ارزهای دیجیتال، حتی بیت کوین استفاده کرد. اگر در نرم‌افزار و سخت‌افزار تخصص داشته باشید، حتی می‌توانید بیت کوین و اتریوم را هم با تلفن همراه استخراج کنید. البته ماینینگ با تلفن همراه به‌هیچ عنوان سودآوری ندارد اما فقط بدانید که روی کاغذ همه ارزهای دیجیتال را می‌توان با تلفن همراه استخراج کرد.
همچنین، افراد باسابقه در این حوزه، احتمالاً با ارز دیجیتال الکترونیوم آشنا هستند. الکترونیوم و چند پروژه دیگر هم از مدتها قبل ایده ماینینگ با تلفن همراه را ارائه کرده بودند. پس، این ادعای وب‌سایت پای نتورک دروغی بیش نیست.
با بررسی بیشتر این سایت متوجه می‌شویم که هدف از موجودیت پای، آسان‌‌تر کردن فرایند استخراج است. پای نتورک، ماینینگ را کار سختی می‌داند که انرژی بسیاری برای آن تلف میشود و هدف خود را تسهیل این فرایند می‌داند.
اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که ماینینگِ آسان، نمی‌تواند هدف باشد. حتی کل فرایند ماینینگ نیز هدف نیست، بلکه وسیله‌ای است برای تأمین امنیت شبکه‌ای که اهداف دیگری دارد. برای مثال، هدف بیت کوین ارائه روشی برای پرداخت‌های همتابه‌همتا و غیرمتمرکز است که در آن مشکل دوبار خرج کردن نیز وجود نداشته باشد. هدف اتریوم ارائه قراردادهای هوشمند بر بستری غیرمتمرکز است. هدف آیوتا، فعالیت در حوزه اینترنت اشیاست. اما هدف غایی پای چیست؟
هر کس که تا به حال فقط نگاهی سریع به وایت پیپر پروژه‌های بزرگ بلاک چینی انداخته باشد، متوجه غیرحرفه‌ای بودن و جنبه تبلیغاتی آن میشود. برای بررسی وایت‌پیپر پای نتورک، نیازی نیست در این باره دانش فنی داشته باشید. کافیست آن را ورق بزنید و با وایت‌پیپر پروژه‌هایی مانند کاردانو مقایسه کنید. با یک نگاه سریع می‌توان تفاوت بین یک پروژه خوب با یک طرح کلاهبرداری ناشیانه را متوجه شد.
در وایت‌پیپر کلی‌گویی شده است
یکی از قواعد کلی در تشخیص پروژه‌های نامعتبر و اسکم در حوزه ارزهای دیجیتال، این است که صاحبان پروژه هیچ صحبتی درباره جزئیات فنی به میان نمی‌آورند. پروژه خوب پروژه‌ای است که تمام جزئیات مفهومی و فنی به خوبی در آن توضیح داده شود.
در وایت‌پیپر سعی شده است که پای به بیت کوین تشبیه شود، در حالیکه نویسندگان مطلب کوچکترین اطلاعاتی از جزئیات فنی بیت کوین ندارند. به نظر میرسد بیشتر از اینکه به تشریح جزئیات پروژه خود علاقه‌مند باشند، به مقایسه خود با بیت کوین علاقه دارند. در این وایت پیپر بیش از ۷۰ بار نام بیت کوین ذکر شده است.
یک مثال بارز از کلی‌گویی در این مقاله، بخش «نقشه راه» است. در نقشه راه به طور خلاصه گفته شده است که این پروژه از سه بخش طراحی، آزمایش و پیاده‌سازی نهایی تشکیل شده است. سوال اینجاست که آیا پروژه‌ای وجود دارد که این سه مرحله را نداشته باشد؟ تمام پروژه‌ها به طور کلی این سه مرحله را طی میکنند. جزئیات است که باعث میشود نقشه راه هر پروژه از پروژه دیگر متفاوت باشد. باید به صورت جزئی مشخص شود که پروژه در چه تاریخی به چه مرحله‌ای از پیشرفت خواهد رسید. برای نمونه، در تصویر زیر می‌توانید نقشه راه «TON»، شبکه باز بلاک چینی تلگرام، را مشاهده کنید.
نقشه راه TON
هیچ سورس-کدی وجود ندارد
تمام پروژه‌های معتبر، در وب‌سایت رسمی خود بخشی را به توسعه‌دهندگان و ارائه دستورالعمل‌های لازم برای فعالیت آنها اختصاص داده‌اند، اما در این پروژه که هدفش چیزی جز جذب مخاطب نیست، هیچ بخشی به توسعه‌دهندگان اختصاص نیافته است. تمام پروژه‌های بلاک چینی معتبر، کاملاً متن باز (Open Source) یا حداقل در بخشی‌هایی متن باز هستند. اما مشخص نیست که پای نتورک روی چه کد یا چه بلاک چینی پیاده شده است. هیچ اطلاعاتی در مورد کد بلاک چین در وایت پیپر و هیچ لینکی نیز برای دسترسی به کد وجود ندارد. می‌دانیم که تمام پروژه‌های معتبر در حوزه ارز دیجیتال، کد بلاک چین یا قرارداد هوشمند خود را در سایت «گیت‌هاب» ثبت میکنند. اما پای نتورک کد بلاک چین خود را در جایی ثبت نکرده است، البته اگر کدی وجود داشته باشد.
نگارش وایت‌پیپر ناشیانه است
کسانی که تحصیلات تکمیلی دارند، می‌دانند که ساختار یک مقاله آکادمیک باید چگونه باشد. این وایت‌پیپر از لحاظ ظاهری هیچ شباهتی به یک مقاله متوسط هم ندارد و بیشتر شبیه پست‌های یک وبلاگ است. برای نمونه، مقاله با ذکر نقشه راه تمام شده است. در حالی که می‌دانیم هر مقاله معتبر، با بخش جمع‌بندی و نهایتا ذکر منابع به پایان میرسد. وایت‌پیپر پای نتورک مانند یک کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای است که در صفحه ۳۷ به پایان میرسد!
توضیحات فنی، نامفهوم و اشتباه است
در قسمتی از وایت‌پیپر در مورد میزان عرضه این کوین (یا توکن!) صحبت شده است. در ادامه به بررسی این مورد خواهیم پرداخت.
میزان عرضه نهایی این توکن از مجموع سه عدد M ،R و D به دست می‌آید. R پاداش ریفرال‌ها (دعوت از دیگران) است که خود، درصدی از M است. D نیز پاداش توسعه‌دهندگان است که درصدی از مجموع M و R است. پس برای محاسبه R و D ابتدا باید M را داشته باشیم. در این مقاله فرمولی برای محاسبه M آورده شده است:
M=∫f(p)dx
در این رابطه، P تعداد افرادی است که در فرایند ماینینگ مشارکت میکنند. f نیز بیانگر تابعی است که متغیرِ آن P است. اولین ایراد فرمول این است که هیچ اطلاعاتی درباره تابع f وجود ندارد و عملا نمی‌دانیم قرار است از چه چیزی انتگرال گرفته شود. دومین ایراد این است که متغیرِ تابع با متغیر انتگرال متفاوت است. البته این موضوع ایرادی در روند انتگرال‌گیری به وجود نمی‌آورد، اما پاسخ انتگرال یک تابع دومتغیره از x و p خواهد بود. که کران بالا و پایین هیچکدام از آن دو را نمی‌دانیم! در واقع، M به جای اینکه عدد باشد، یک تابع دومتغیره به علاوه یک عدد ثابت است که نه کران‌های هیچکدام از متغیرها را می‌دانیم و نه عدد ثابت را.
طرفداران پای نتورک در دفاع از آن چه می‌گویند؟
اگر شک و شبهات خود را درباره این پروژه از دوستانتان که شما را به آن دعوت میکنند، بپرسید در پاسخ ادعاهایی را برای اثبات صحت و درستی پروژه مطرح میکنند. در ادامه به بررسی این ادعاها خواهیم پرداخت:
توسعه‌دهندگان پروژه، از دانشگاه استنفورد هستند
توسعه‌دهندگان پای نتورک، نیکولاس کوکالیس (Nicolas Kokkalis)، چنگ‌دیائو فن (Chengdiao Fan) و وینسنت مک‌فیلیپ (Vincent McPhillip) هستند.
کوکالیس دانشجوی دکترای دانشگاه استنفورد است و در حوزه بلاک چین و تمرکززدایی فعالیت می‌کند. با مراجعه به صفحه او در وب‌سایت دانشگاه استنفورد و صفحه شخصی وی در لینکدین متوجه شدیم که در هیچکدام از این صفحات نامی از پای نتورک به میان نیامده است. بعید نیست که از اسم او برای این کار سوءاستفاده شده باشد.
صفحه‌ای برای فن و مک‌فیلیپ در سایت دانشگاه پیدا نشد. این دو، صفحاتی در لینکدین دارند، اما این صفحات هیچ نشانی از حرفه‌ای بودن آنها ندارد. صفحه فن در لینکدین فقط ۶۶ کانکشن دارد و هیچ پست، علاقه‌مندی و حتی تصویری در آن منتشر نشده است.
صفحه فن در لینکدین
بیش از ۳ میلیون بار دانلود شده است
ادعای دیگر طرفداران این پروژه این است که نرم‌افزار معرفی‌شده توسط این تیم، در گوگل‌پلی وجود دارد و بیش از ۳ میلیون بار دانلود شده است که این نشان‌دهنده اعتبار پروژه است.
اول باید این نکته را بدانیم که بارها اتفاق افتاده است که گوگل نرم‌افزارهای مخربی را به اشتباه در گوگل‌پلی قرار داده و بعدا آنها را حذف کرده است. پس این موضوع نمی‌تواند نشانی از اعتبار یک نرم‌افزار باشد.
دوم اینکه تعداد زیاد دانلود این نرم‌افزار به خاطر دریافت پاداش با لینک و شناسه دعوت (ریفرال) است. افرادی که کوچکترین اطلاعاتی در این باره ندارند، دست به دانلود نرم‌افزاری می‌زنند که شاید ماه‌ها بعد پول بادآورده‌ای برای آنان به همراه داشته باشد. پس به این عدد دل خوش نکنید!
امتحانش رایگان است
طرفداران پروژه می‌گویند که برای شرکت در استخراجِ این ارز، نیازی به وارد کردن سرمایه نیست، پس حتی اگر پروژه به جایی نرسد، ما ضرر نخواهیم کرد.
ماینینگی که از طریق سخت‌افزار انجام میشود، ولی در آن هیچ برق و دیتایی استفاده نمی‌شود، ماینینگ نیست. این نرم‌افزار فقط عددی به شما نشان می‌دهد که در طول زمان بیشتر میشود، عددی که هیچ ارزشی ندارد.
ادعای وارد نکردن سرمایه‌ی مالی درست است. اما کلاهبرداری همیشه با روش‌های مالی اتفاق نمی‌افتد. شما با شرکت در این پروژه، زمان ارزشمند، اطلاعات شخصی و همچنین سخت‌افزار خود را در اختیار کسانی گذاشته‌اید که هیچ شناختی از آنها و اهدافشان ندارید و نمی‌دانید از گوشی شما و میلیون‌ها فرد دیگر در راستای چه مقاصدی استفاده خواهند کرد.
سخن نهایی
همانگونه که اشاره شد، ایرادهای بسیاری به این پروژه وارد است که در این مقاله فقط به بخشی از آنها اشاره شد.
همچنین طبق یک قاعده کلی، زمانی که حتی مادربزرگ‌ها هم یک پروژه را تبلیغ میکنند و این چنین از طرح بازاریابی ویروسی برای آن استفاده میشود، این پروژه به جایی نخواهد رسید.
تاکنون هیچ شخصیت معتبری (adviser) این پروژه را معرفی نکرده است، هیچ اکسپلورری برای رصد تراکنش‌های انجام شده در بلاک چین وجود ندارد (البته اگر بلاک چینی وجود داشته باشد) و این کوین یا توکن در فهرست هیچ سایت معتبری وارد نشده است. خبری از پای در کوین مارکت کپ نیست و حتی اگر در آینده این پروژه وارد سایت‌هایی همچون کوین مارکت کپ شود، دلیلی بر معتبر بودن آن نیست، چون حتی کوینهای وارد شده در یک صرافی ناشناس هم در فهرست کوین مارکت کپ قرار می‌گیرند.
پس به هیچ وجه به وعده‌های پوچ این پروژه دل نبندید و در دام آن نیفتید، به اطرافیان خود نیز توصیه کنید که وقت خودشان را صرف پروژه کلاهبرداری پای نکنند.
به یاد داشته باشید که افزایش تعداد کسانی که در دام پروژه‌های کلاهبرداری می‌افتند، باعث بی‌اعتمادی عموم مردم و قانون‌گذاران به ارزهای دیجیتال خواهد شد و در نتیجه پذیرش و مقبولیت این ارزها در جامعه به تاخیر خواهد افتاد. پس رسالت جامعه ارزهای دیجیتال، آگاه‌سازی مردم درباره پروژه‌های پانزی و طرح‌های کلاهبرداری است.
منبع:
