۱۰ نکته که منفی شدن قیمت نفت درباره بیت کوین به ما یادآوری کرد

بهای معاملات آتی نفت آمریکا در روز دوشنبه‌ی هفته‌ی جاری، برای اولین بار در تاریخ منفی شد. پیامد این اتفاق برای بیت کوین چیست؟ آیا خوب است یا بد؟

همه‌گیری ویروس کرونا به‌اندازه‌ای بر اقتصاد جهانی سایه افکنده که تقاضای انرژی با سقوطی ناگهانی روبه‌رو شده است. کاهش تردد خودروها و توقف سفرهای هوایی، از جمله عوامل اصلی این کاهش تقاضا است.

با ادامه‌ی این شرایط نامتوازن تا هفته‌ی جاری، سرانجام با اشباع مخازن ذخیره‌سازی نفت، تاجرها وادار شدند برای خلاصی از بند تعهدات مربوط به تحویل نفت، نه‌تنها این کالای استراتژیک را رایگان تحویل مشتریان بدهند، بلکه با پرداخت مبلغی بیشتر به آن‌ها، باعث قیمت منفی نفت شوند. گفتنی است، قراردادهای آتی ماه می نفت خام وست تگزاس اینترمدیت (West Texas Intermediate) با تاریخ سررسید سه‌شنبه‌ی هفته‌ی جاری، از قیمت مثبت ۳۰ دلار به منفی ۳۷.۶۳ دلار برای هر بشکه رسید. ناگفته نماند که قراردادهای آتی ماه ژوئن نیز با کاهش ۱۵ درصدی به ۲۱ دلار در هر بشکه رسیده است و این یعنی بهای نفت، این طلای سیاه در سال ۲۰۲۰، سقوطی ۶۰ درصدی را تجربه کرده است.

نمودار ۲۰ ساله قیمت نفت

بیت کوین نیز در روز دوشنبه با کاهش ۳.۵ درصدی به محدوده‌ی قیمتی ۶۹۰۰ دلار رسید؛ واکنشی که برای بازار پرنوسان ارزهای دیجیتال، چندان دور از انتظار نبود.

بنابراین، از این قیمت بی‌سابقه‌ی نفت چه نکاتی را می‌توان دریافت؟ وب‌سایت کوین دسک در گزارش اخیر خود برای پاسخ به این سوال، دیدگاه‌های تنی چند از معامله‌گران، تحلیلگران و مدیران اجرایی بازار ارزهای دیجیتال را گردآوری کرده است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.

۱- در کوتاه‌مدت، سقوط بهای نفت، باعث تورم منفی می‌شود. رانندگان هنگام بازگشت به جاده‌ها، بهای کمتری برای تأمین سوخت خودروهای خود خواهند پرداخت. شرکت‌های هواپیمایی نیز می‌توانند سوخت ناوگان هوایی خود را با قیمت کمتری تأمین کنند. تولیدکنندگان پلاستیک هم از این کاهش قیمت بی‌نصیب نمی‌مانند و شاهد کاهش هزینه‌های مواد اولیه خود خواهند بود. به طور گسترده‌تر، برای آن‌ دسته از معامله‌گران بیت کوین که این ارز دیجیتال را یک ابزار پوششی برای در امان ماندن از تورم می‌بینند، سقوط ناگهانی بهای نفت می‌تواند هشداری باشد که چگونه بحران اقتصادی ضدتورمی ناشی از کرونا می‌تواند رنگ واقعیت به خود بگیرد؛ حتی با وجود تزریق هزاران میلیارد دلار منابع مالی از سوی فدرال رزرو و دیگر بانک‌های مرکزی جهان.

جان تودارو (John Todaro)، مدیر بخش تحقیقات تریدبلاک (TradeBlock) می‌گوید:

اگر بیت کوین را یک ابزار پوشش ریسک در برابر تورم می‌بینید، تمام این رخدادها می‌تواند آن را تحت فشار بگذارد. اکنون این دلار است که واقعاً در برابر تمامی دارایی‌ها تقویت می‌شود.

۲- برخلاف نفت یا دیگر کالاهای دارای تحویل فیزیکی، بیت کوین فیزیکی نیست و هیچ نگرانی برای ذخیره‌سازی آن به عنوان کالای تجاری وجود ندارد. بازارهای آتی با تحویل فیزیکی، معامله‌گران را ملزم می‌کنند تا هنگام فرارسیدن سررسید یک قرارداد آتی، خود را برای تحویل گرفتن آن آماده کنند. اما در مورد بیت کوین، داستان به کلی متفاوت است و احتمال بسیار ناچیزی وجود دارد که تحویل بیت کوین به مشکلاتی نظیر محدودیت ظرفیت فیزیکی بربخورد.

جف دورمن (Jeff Dorman)، معاون ارشد سرمایه‌گذاری شرکت آرکا فاندز (Arca Funds) در ایمیلی نوشته است:

بازارهای نفت، کماکان یکی از بازارهای سنتی ناکارایی هستند که باید منحل شوند. این واقعیت که تحویل یک بشکه نفت از نظر فیزیکی غیرممکن است، نشان می‌دهد که این سیستم همانند بسیاری از سیستم‌های دیگر، کاملاً درهم شکسته و نیاز به تغییر دارد.

۳- در بحبوحه‌ی آشفتگی کنونی حاکم بر اقتصاد و بازار جهانی، بیت کوین توانسته خودش را حفظ کند. مطالعه‌ای که پیش‌تر در هفته‌ی گذشته توسط شعبه‌ی کانزاس سیتی بانک مرکزی آمریکا منتشر شد، خاطرنشان کرده که به‌طور تاریخی، از اوراق خزانه‌‌ی ۱۰ ساله‌ی ایالات متحده «همواره» به عنوان پناهگاهی امن در بحران‌ها یاد می‌شده، در حالی که از طلا «بعضی از اوقات» به عنوان دارایی امن نام برده شده و «هرگز» بیت کوین، پناهگاه امنی برای بحران‌ها نبوده است. اما در زمان نوشتن این مقاله، بیت کوین از ابتدای سال ۲۰۲۰ تاکنون تنها ۳.۸ درصد کاهش قیمت داشته (تقریباً خود را در برابر دلار آمریکا حفظ کرده)، طلا ۱۲ درصد رشد داشته و شاخص اس‌اند‌پی ۵۰۰ (S&P 500)‌ شاهد افت ۱۳ درصدی بوده است. سقوط بهای نفت باعث شده که بیت کوین در مقام مقایسه، باثبات‌تر به نظر برسد.

ماتی گرینسپن (Mati Greenspan)، بنیان‌گذار بنگاه کوانتوم اکونومیکس (Quantum Economics)، فعال در حوزه‌ی تجزیه و تحلیل ارز دیجیتال و فارکس در ایمیلی خطاب به مشتریان خود نوشته است:

به تمام کسانی که کارآمدی بیت کوین به عنوان یک ابزار ذخیره‌ی ارزش را به چالش کشیده‌اند و این روایت را بازخوانی می‌کنند که بیت کوین نتوانسته در کوران بحران‌ها ارزش خود را حفظ کند، می‌گویم که در کمال ادب، با نظر آن‌ها مخالفم.

۴- در مقایسه با ETF نفت، بهانه‌ها برای عدم پذیرش ETF بیت کوین قابل پذیرش نیست. در تاریخ ۱۲ مارس (۲۲ اسفند ۹۸)، قیمت بیت کوین با افتی ۴۰ درصدی مواجه شد و سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در تمامی بازارهای مالی شروع به تبدیل دارایی‌های خود به پول نقد کردند. چنین نوساناتی نشان‌دهنده‌ی ریسک ذاتی بازارهای ارزهای دیجیتال است و کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) از همین رو از تصویب ETFهای بیت کوین سرباز زده است (البته علاوه بر نوسانات زیاد، بازار ارزهای دیجیتال در معرض اتهام دستکاری بازار نیز قرار دارد)؛ اما بازار نفت که دارای چندین ETF تاییدشده است، در سایه‌ی اوپک فعالیت می‌کند که در واقع یک کارتل بین‌المللی از کشورهای تولیدکننده‌ی نفت است که در تلاش‌ هستند با تعیین سهمیه، نبض قیمت نفت را در بازارها در دست داشته باشند. نشانه‌های کنونی از نوسانات بازار نفت، برخی از دلایل مطرح‌شده برای تأخیر در تصویب ETF بیت کوین را زیر سوال می‌برند.

جوتیکا چو (Juthica Chou)، معاون ارشد عملیات لجرایکس (LedgerX)، فعال در حوزه‌ی ابزار مشتقه بیت کوین در روز دوشنبه توییت کرد:

یک ETF بیت کوین با ریسک زیادی همراه است؛ اما آیا من می‌توانم شما را به انجام قراردادهای اختیار معامله (options) روی ETFهای نفت با اهرم ترغیب کنم؟

نوسانات ۳۰ روزه‌ی قیمت نفت و بیت کوین

۵- احتمال اختصاص کمک‌های مالی بیشتر از سوی دولت همراه با اعطای وام‌های اضطراری کلان‌تر توسط بانک‌های مرکزی. با سقوط بهای نفت، احتمال دارد میزان بدهی‌های معوق در صنعت انرژی به شدت افزایش یابد. بنابراین بانک‌ها ممکن است با زیان‌های ناشی از عدم وصول مطالبات خود روبه‌رو شوند و این به ناآرامی فزاینده‌ی بازارهای بدهی بینجامد. جان ویلیامز (John Williams)، رئیس شعبه‌ی نیویورک بانک مرکزی آمریکا، هفته‌ی گذشته طی یک سخنرانی گفت که او و هم‌قطارانش همه توان خود را به کار گرفته‌اند تا با پشتیبانی از بازارهای مالی کمک کنند اقتصاد بتواند سرپا بماند. هنوز معلوم نیست که قرار است فدرال رزرو چه اقدامی را برای کمک به بازار نفت یا شرکت‌های نفتی یا صنعت دیگری که در میانه‌ی این بحران، دچار فروپاشی شود، در دستور کار خود قرار دهد. با توجه به اظهار اطمینان مقامات فدرال رزرو، تصویب بسته‌های مشوق مالی دیگر، دشوار است. این می‌تواند به معنای بروز تورم بیشتر برای بازگشت اقتصاد به اوضاع عادی و افزایش تقاضا باشد.

تودارو گفته است:

آن‌ها می‌خواهند دلارهای بیشتری را به سیستم تزریق کنند.

۶- کاهش بهای نفت نشان می‌دهد که جهان تا چه میزان آغوشش را به روی پذیرش فناوری‌های جدید باز کرده است. ماه گذشته، رسانه‌ها خبر دادند که دورکاری «یکی از قهرمان‌های ستایش‌نشده‌ی» بحران ناشی از ویروس کرونا بوده است. بر اساس تخمین‌های سرانگشتی، بسیاری از نیروهای کاری خبره که نماینده‌ی نیمی از اقتصاد هستند، توانسته‌اند کارهای خود را از خانه انجام دهند. این تغییر سریع، به اقتصاد این امکان را داده است تا از آسیب‌های عمیق‌تر جلوگیری کند؛ به ویژه آنکه طی چهار هفته‌ی اخیر، حدود ۲۲ میلیون نفر در آمریکا اعلام بیکاری کرده‌اند. هرچه کارها به سمت اینترنتی شدن پیش می‌رود، به نفع بیت کوین و دیگر بازارهای ارزهای دیجیتال است و این شرایط می‌تواند منجر به کاهش سودمندی اسکناس‌های کاغذی کثیف بشود. در این میان، نفت ممکن است یک بازنده‌ی تمام عیار باشد.

ریچ رزنبلوم (Rich Rosenblum)، مدیر سابق بخش معاملات نفتی گلدمن ساکس که اکنون سکان هدایت گروه بازارها در بنگاه دادوستد دارایی دیجیتال جی‌اس‌آر (GSR)‌ را در دست دارد، در ایمیلی نوشته است:

فناوری باعث شده که هم قیمت نفت ارزان شود و هم استفاده از آن مقرون به‌ صرفه‌تر شود و این خود کاهش تقاضای این کالا را در پی داشته است. در مقابل، ارز دیجیتال یک محصول آینده‌نگرانه هستند که از شرایط کنونی برای گذار به یک زندگی مبتنی بر فناوری تماماً متصل، بهره‌مند می‌شود.

۷- برخلاف نفت، میزان عرضه‌ی بیت کوین، قابل پیش‌بینی است. افت بهای نفت باعث شده تا غول‌های دولتی نفتی از جمله عربستان سعودی، روسیه و مکزیک اقدام به امضای موافقتنامه‌های کاهش تولید کنند و احتمال دارد تولیدکنندگان ایالات متحده نیز در واکنش به کاهش سودآوری خود دست به توقف تولید بزنند. ممکن است در زمان سقوط قیمت بیت کوین یا در مواقعی مانند وقوع هاوینگ، ماینرها به دلیل کاهش سودآوری از شبکه‌ی استخراج خارج شوند، اما صدور و عرضه بیت کوین‌های جدید به شدت با قوانین پایه‌ی رایانه‌ای شبکه‌ی بیت کوین، از زمان راه‌اندازی بلاک چین آن در ۱۱ سال پیش تا به امروز، کنترل می‌شود.

جو دیپاسکاله (Joe DiPasquale)، مدیر اجرایی صندوق سرمایه‌گذاری پوششی بیت بال کپیتال (BitBull Capital) در ایمیلی نوشته است:

برخلاف نفت، میزان تولید بیت کوین توسط پروتکل آن کنترل می‌شود و بر اساس رخدادهای سیاسی – جغرافیایی تغییری نمی‌کند.

در ادامه‌ی ایمیل وی آمده است:

سقوط بهای نفت، بخشی از بحران اقتصاد کنونی جهان است. در این میان، ما شاهد چاپ بی‌سابقه‌ی پول نیز هستیم که باعث افت ارزش ثروت‌ در سراسر جهان می‌شود. در مقابل، کل عرضه‌ی بیت کوین ثابت است و سرعت انتشار آن با گذشت زمان، کاهش می‌یابد و این باعث می‌شود منحنی عرضه‌ی آن پیش‌بینی‌پذیرتر باشد.

۸- وقوع شگفتی‌های بیشتری در بازار به دلیل شیوع کرونا در راه است. بهای بیت کوین پس از نوسانات شدید در اوایل سال جاری میلادی، طی هفته‌های اخیر در محدوده‌ی تقریبی ۶,۴۰۰ تا ۷,۴۰۰ دلار تثبیت شده است. یکی از دلایل احتمالی این است که ژرفای بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا هنوز ناپیداست. هفته‌هاست که تنی چند از مدیران ارشد صنعت نفت نسبت به اشباع مخازن نفتی در صورت عدم توقف تولید، هشدار داده‌اند، اما تا دوشنبه، بازار معاملات آتی نفت، شاهد قیمت‌های منفی نبود.

تودارو می‌گوید:

فعلاً بیت کوین در یک محدوده خاص معامله می‌شود؛ چراکه ما هنوز نمی‌دانیم قرار است اقتصاد به چه سمت و سویی حرکت کند.

۹- سودآوری ماینرها احتمالاً زیاد دست‌خوش تغییر نمی‌شود. بسیاری از ماینرهای بزرگ بیت کوین از قراردادهای تاًمین برق طولانی‌مدت استفاده می‌کنند تا بتوانند از قیمت‌های عمده‌فروشی انرژی بهره‌مند شوند. بنابراین حتی اگر کاهش شدید قیمت نفت منجر به کاهش هزینه‌های دیگر سوخت‌ها نظیر گاز طبیعی شود،این احتمال خیلی کم است که شاهد وقوع یک کاهش فوری در هزینه‌های تولید ماینرهای بیت کوین باشیم.

رزنبلوم می‌گوید که «این تا حد زیادی یک تاثیر سوم (غیرمستقیم) است.» در مقابل، اگر قیمت بیت کوین متعاقب وقوع هاوینگ در ماه می، دو برابر نشود، صنعت استخراج ارزهای دیجیتال ممکن است شاهد یک تکان شدید مشابه آنچه در صنعت نفت رخ داد، باشد.

۱۰- بیت کوینرها از هجمه‌ها و انتقادات علنی خسته شده‌اند. کامرون وینکلووس، رئیس جمینای (Gemini)، فعال در حوزه‌ی سرمایه گذاری ارزهای دیجیتال طی توییتی نوشته است:

نفت دیگر نمی‌تواند یک ابزار مناسب و قابل اعتماد برای ذخیره‌ی ارزش باشد.

احتمالاً سرمایه‌گذاران معدودی تاکنون چنین دیدی داشته‌اند. اما نکته جامع‌تر در این میان، آن است که همیشه آغوش غول‌های وال استریت از جمله مورگان استنلی و گلدمن سکس به روی نفت باز بوده و آن‌ها به دید یک بازار رشدیافته به بازار این طلای سیاه می‌نگریسته‌اند. اکنون ورق برگشته و نفت دیگر جایگاه پیشین را ندارد.

رزونبلوم می‌گوید:

هرچه انگشتان بیشتری به سوی بیت کوین نشانه می‌روند، آشکارتر می‌شود که تا چه حد اوضاع در بازارهای سنتی کالاهای تجاری از نظر جابه‌جایی‌های عظیم، بدتر است. همین باعث می‌شود که نوک پیکان انتقاداتی که بازار بیت کوین را هدف گرفته بودند، از این ارز دیجیتال دور شود.

حساب توییتری بیت کوین با کنایه به سقوط قیمت نفت نوشت:

بیت کوین هرگز در یک روز ۱۱۰ درصد سقوط نکرده است.