پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، اوکراین به عنوان یک کشور مستقل شناخته شد. با این حال، روابط نزدیک اوکراین و روسیه تا سالها ادامه داشت. پیماننامههای همکاری بین دو کشور برای تامین امنیت زرادخانههای هستهای موجود در اوکراین و همچنین امنیت انرژی اوکراین در کنار امنیت سیاسی- اقتصادی دو کشور در گرو این پیماننامهها بود.
در سال ۲۰۰۴، ویکتور یانووکویچ، رئیس جمهور مستقر اوکراین در یک کودتای مخملی جای خود را به ویکتور یوشچنکو داد. این مساله عصبانیت روسیه را برانگیخت چرا که یوشچنکو برای اولین بار پای ناتو را به نزدیکی مرز غربی روسیه باز کرد.
با این حال، دوره ریاست یوشچنکو طولانی نبود، در سال ۲۰۱۰، دوباره یانوکوویچ جایگزین وی شد و روسیه و اوکراین سعی کردند تا مشکلات قدیمی بوجود آمده توسط یوشچنکو را رفع کنند. یانوکوویچ قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اروپا را که در زمان یوشچنکو منعقد شده بود، لغو کرد و به تعمیق روابط با روسیه ادامه داد. اعتراضات مخالفان یانوکوویچ منجر به آن شد که در ۲۱ فوریه ۲۰۱۴، اپوزوسیون پارلمانی اوکراین خواستار یک انتخابات زودهنگام شود. روز بعد یانوکوویچ استیضاح شد و در ۲۷ فوریه دولت موقت در اوکراین شکل گرفت.
در این زمان ناآرامیهایی در سراسر اوکراین شکل گرفت. در دونتسک، خارکف، زاپوریژیا، اودسا و سایر مناطق اوکراین، طرفداران دو طیف سیاسی به خیابانها ریخته و سعی در تصرف ادارات محلی داشتند. در همین حال نیروهای روسیه، بنا به قراردادی که پیش از فروپاشی شوروی امضا شده بود، کنترل شبه جزیره استراتژیک کریمه را در دست داشتند. در ماه مارس سال ۲۰۱۴، پارلمان روسیه از ولادیمیر پوتین خواست تا با کمک نیروهای روسی، «نظم و ثبات» را به شبه جزیره کریمه بازگردانده و از جمعیت روس زبان اوکراین حمایت کند. اگرچه این قانون بعدها به درخواست پوتین لغو شد. اما در همان سال، طی یک همهپرسی در شبه جزیره کریمه، مردم به الحاق به روسیه رای مثبت دادند و این شبه جزیره به عنوان یک ایالت خودمختار اما تحت کنترل روسیه درآمد. این الحاق را هیچ کشور غربی نپذیرفت. در همان زمان همهپرسیهای مشابهی در سایر مناطق روسنشین اوکراین نظیر دونباس برگزار شد اما روسیه در این مناطق با مقاومت نیروهای اوکراینی مواجه شد و نتوانست آن مناطق را مانند کریمه ضمیمه خاک خود کند. در نهایت دو دولت در اواخر سال ۲۰۱۴ اعلام کردند که به یک آتش بس دائمی دست یافتند.
با این حال وضعیت اوکراین و روسیه هرگز به سمت بهبود حرکت نکرد. در سال ۲۰۲۱، ناتو دوباره تنشها را بالا برد و با اجرای یک مانور نظامی بزرگ در اوکراین حساسیت روسیه را افزایش داد. روسیه نیز در پاسخ به این اقدام تسلیحات و تجهیزات عظیمی را از شرق و مرکز روسیه به کریمه و مناطق مرزی خود با اوکراین منتقل کرد. روسیه اعلام کرد که تمرینات نظامی ناتو و توسعه زیرساختهای نظامی توسط ناتو در اوکراین خط قرمز این کشور است.
روسیه در مناقشه با اوکراین دو مساله مهم را دنبال میکند، اول حمایت از روسزبانهای اوکراین و دوم جلوگیری از نفوذ ناتو در مرزهای این کشور. گفته میشود در صورتی که ناتو زیرساختهای خود را در اوکراین توسعه دهد، زمان پرواز هواپیماهای ناتو تا مسکو، پایتخت روسیه تنها ۵ دقیقه خواهد بود. این مهمترین دغدغه روسیه برای جلوگیری از نفوذ ناتو در اوکراین است.
تاثیر حمله روسیه به اوکراین در بازارهای جهانی
ترس از حمله روسیه به اوکراین در حال افزایش است و تحلیلگران و معاملهگران در حال حاضر مشغول ارزیابی شوکهای احتمالی این تهاجم هستند. روسیه بارها اوکراین را متهم به حمله علیه جمعیت روس نشین اوکراین کرده است و ایالات متحده نیز روسیه را متهم به استفاده از استراتژی پرچم دروغین کرده است. استراتژی پرچم دروغین یک استراتژی جنگی است که در آن یک کشور به عمد علیه نیروهای خود اقدام میکند تا بهانه لازم برای اقدام علیه کشور دیگر را پیدا کند.
در حال حاضر، روسیه بیش از ۱۰۰ هزار سرباز را در مرز اوکراین مستقر کرده است و سایر تجهیزات خود را نیز به تدریج به مرزهای اوکراین منتقل میکند. ولادیمیر پوتین از تانو خواسته است که هرگز عضویت اوکراین یا گرجستان در ناتو را نپذیرند. همچنین خواسته است که ناتو از کشورهای اروپای شرقی خارج شوند. در طرف دیگر اتحادیه اروپا و ایالات متحده متعهد شدهاند که هرگونه تهاجم روسیه به اوکراین با تحریمهای شدید همراه خواهد بود.
اما در صورتی که روسیه به اوکراین حمله کند، چه اتفاقی برای بازارها رخ خواهد داد؟ برنت دانلی، رئیس Spectra Markets در یادداشت خود نوشت که در صورت حمله روسیه به اوکراین، خرید اوراق خزانهداری میتوان معامله اصلی باشد. وی گفت:« اوراق خزانهداری به صورت سنتی بهشت معاملهگران در دوران استرسهای ژئوپلیتیکی و اقتصادی هستند.»
موج خرید اوراق خزانهداری منجر به کاهش بازده آنها میشود و کاهش بازده اوراق خزانهداری به نفع ین ژاپن خواهد بود. فرانک سوئیس نیز یک دارایی امن محبوب در زمان درگیریهای سیاسی است.
- حمله روسیه و الحاق شبه جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴، موجی از وحشت را در بازارهای جهانی برانگیخت که البته به زودی فروکش کرد. دانلی در این باره میگوید که معامله سهام در این مورد معامله خوبی نیست.
مارک هالبرت تحلیلگر MarketWatch نیز در این باره میگوید که مسائل ژئوپولیتیکی اگرچه میتوانند نوسانهای ناگهانی در بازار سهام ایجاد کنند، اما بیش از چند روز در بازارها تاثیر نمیگذارند.
وی با گردآوری دادههای سهام پس از ۲۸ بحران سیاسی طی ۶ دهه پس از جنگ جهانی دوم متوجه شد که در ۱۹ مورد، شاخص داوجونز، ۶ ماه پس از بحران، بالاتر از سطح پیش از بحران بوده است و شاخص داوجونز پس از گذشت شش ماه از هر ۲۸ بحران به طور متوسط ۲.۳ درصد رشد کرده است. به عنوان مثال پس از حملات یازده سپتامبر، شاخص داوجونز ۱۷.۵ درصد افت کرده اما تا ۲۶ اکتبر، یعنی ۶ هفته پس از حملات، شاخص داوجونز به بالاتر از سطح پیش از بحران رسید.
مجله بارونز نیز نوشت که با بالا گرفتن تنش میان روسیه و اوکراین سهام روسیه میتواند افزایش پیدا کند. تحلیلگران بارونز بر این عقیده دارند که در حال حاضر قیمت سهام روسیه به مناطق جذابی رسیده است و با حمله روسیه به اوکراین و متعاقب آن تحریم اقتصادی روسیه و در نهایت کاهش ارزش روبل، قیمت سهام روسیه میتوند افزایش چشمگیری پیدا کند، خصوصا اینکه در سال ۲۰۱۴، هنگام الحاق کریمه به روسیه نیز شاهد چنین رخدادی بودیم. در همین حال تحلیلگران میگویند که کالاهایی مانند گاز طبیعی، ذرت و گندم به طور کامل این وضعیت را قیمتگذاری نکردهاند.
اروپا به شدت به ترانزیت گاز روسیه از طریق اوکراین متکی است و در سال ۲۰۲۲ نیز ذخایر گاز طبیعی اروپا به صورت کم سابقهای کاهش پیدا کرده است. تهاجم احتمالی میتواند اروپا را با بحران انرژی مواجه کند و البته تایید خط لوله نورد استریم ۲ را که اخیرا تکمیل شده است، منتفی کند.
تحلیلگران معتقدند که حمله روسیه به اوکراین میتواند یک سونامی در بازار انرژی ایجاد کند. در واقع همین امروز نیز قیمت نفت و گاز در بالاترین سطوح خود در سالهای اخیر معامله میشوند. تحلیلگران RBC Capital Markets در یادداشتی نوشتند که قیمت نفت برای کاخ سفید یک هشدار جدی صادر کرده است و تهاجم روسیه به اوکراین پیش از آنکه یک نگرانی سیاسی- ژئوپولیتیکی باشد، یک نگرانی از جنس اقتصادی است.» بنابراین یک معامله مهم هنگام حمله روسیه به اوکراین میتواند افزایش قیمت انرژی باشد.
سخن پایانی:
اگرچه نگرانیها در مورد حمله احتمالی روسیه به اوکراین افزایش یافته است، اما به نظر میرسد که هیچ کدام از دو طرف خواهان افزایش درگیریها نیستند. با این حال، در صورتی که ناتو افزایش نیروهای خود در نزدیکی مرز اوکراین را دنبال کند، این مساله میتوند به افزایش تنشها دامن بزند. درگیریهای ژئوپولیتیک همواره تنشها و نوسانات را در بازار افزایش میدهند بنابراین توجه به آنها و درک درست از این تنشها نه تنها میتواند معاملهگران را از ضررهای هنگفت دور کند، بلکه میتواند برای آنها سود مناسبی نیز ایجاد کند.
منبع: UtoFx
منبع:
