بیت کوین نوعی پول یا ارز در شکل دیجیتالی است که میتوانید با آن خرید کنید، سفارش آنلاین انجام دهید یا آن را به عنوان نوعی سرمایهگذاری در نظر بگیرید.
احتمالا این روزها در اخبار و رسانهها درباره بیت کوین چیزهایی شنیده باشید و در میان گشتوگذارتان در سایتهای مختلف با مطلبی درباره اینکه بیت کوین چیست و یا چطور میتوانید بیت کوین رایگان به دست بیاورید، برخورد داشتهاید. اما جدا از بحث بیت کوینهای رایگان که به هیچ وجه نقطه شروع جالبی برای آشنا شدن با چنین پدیده بزرگی نیست، در این مطلب قرار است این نوآوری اقتصادی را بشکافیم و آن را از نظر تمامی جنبهها مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید تا در ادامه به تمامی سوالاتی که از بیت کوین در ذهن دارید، پاسخ دهیم.
بیت کوین چیست؟
اگر بخواهیم خیلی خلاصه و مختصر بگوییم بیت کوین چیست، میتوانیم آن را به عنوان نوعی پول در شکل دیجیتالی تعریف کنیم. این تعریف خیلی ساده است و بسیاری از جنبههای آن را نادیده میگیرد، اما برای شروع کار کافی به نظر میرسد.
بیت کوین پول دیجیتالی است که میتوانید با آن سفارش آنلاین انجام دهید، خرید کنید و یا اینکه آن را به عنوان نوعی سرمایهگذاری در نظر بگیرید. همین کارکردهای مختلف و استفادههای متفاوتی که از آن میتوانید داشته باشید، شاید مهمترین دلیل و بهترین پاسخ به این سوال باشد که چرا باید با بیت کوین بیشتر آشنا شوید.
اما گفتیم که بیت کوین نوعی پول یا ارز است. پس برای شناخت بهتر آن، ابتدا لازم است که با پول و تاریخچه آن بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه پول
هزاران سال قبل پس از آنکه انسانهای غارنشین شروع به کشاورزی و دامداری کردند، با چالشهای جدیدی روبرو شدند. نیاز به غذا و خوراک برای انسانهای اولیه که اساسیترین نیاز آنها به شمار میرفت، اغلب با شکار حیوانات و یا استفاده آنها از میوهها و گیاهان رفع میشد. با شروع دامداری و پرورش حیوانات، و از سوی دیگر کشاورزی و کاشت بذر گیاهان خوراکی، محصولاتی که به دست انسانها پرورش و تولید میشد نیز افزایش یافت. با افزایش این محصولات و با توجه به اینکه بسیاری از این مواد غذایی دارای طول عمری بودند که پس از گذشت این زمان فاسد میشدند، انسان به مبادله کالا با کالا روی آورد که مقدمهای برای پیدایش پول بود.
مبادله کالا با کالا مشکلاتی داشت که از جمله آنها میشد به سختی حمل کالاهای مورد معاوضه و اختلاف در ارزش آنها اشاره کرد. کشاورزی که میخواست از یک دامدار گوسفندی بگیرد، دقیقا نمیدانست که در ازای آن باید چند کیسه گندم به او بدهد. همین مشکلات سبب ایجاد ابزار واسطهای به نام پول شد که شکل آن در طول زمان بارها تغییر یافت.
مردم هر منطقه از کره خاکی از پولهای مخصوص ناحیه خودشان که اغلب به طور مستقیم از طبیعت به دست آمده بود، استفاده میکردند. در برههای از تاریخ، نمک در بسیاری از مناطق به عنوان ابزار واسطهای که ارزش کالاهای مختلف را مشخص میکرد، در برخی مناطق از صدفهای دریایی و حتی در یک دوره زمانی از پنبه هم به عنوان پول استفاده شد. اما هر یک از این پولها پس از اینکه منبع سرشاری از آنها کشف میشد، بیارزش تلقی شده و کنار گذاشته میشدند.
چرخه تکامل پول با روی کار آمدن و کنار رفتن انواع پولها ادامه یافت تا اینکه به سکههای فلزی طلا و نقره رسید. این فلزات به دلیل دوام، محدود بودن منابعشان و اینکه جعل کردن آنها سخت بود، برای بیش از هزار سال به عنوان پول در امپراتوریها و حکومتهای مختلفی که روی سکهها عکس پادشاهانشان حک شده بود، استفاده شدند. اما سکههای فلزی هم مشکلات خاص خودشان را داشتند، حمل آنها به دلیل وزن سنگینشان، چالش متوجه سکههای فلزی بود. برای حل مشکل حمل کردن سکههای فلزی مراکزی به وجود آمدند که با دریافت سکههای فلزی، رسیدها و اسناد کاغذی را به تجار میدادند که نشان میداد در ازای آن میتوانند سکههای فلزی را تنها با دادن این رسیدها در مراکز دیگر دریافت کنند.
تکامل این رسیدهای کاغذی به چیزی که هماکنون به عنوان اسکناس میشناسیم ختم شد. در ابتدا ارزش هر اسکناس توسط مقدار خاصی از فلزات گرانبها تعیین میشد اما امروزه دیگر اینطور نیست. بهتر است بدانید که اسکناسهای امروزی که با آنها خرید میکنید و یا در حساب بانکی نگه میدارید، پشتوانهای ندارند و به همین دلیل به آنها پولهای بدون پشتوانه یا فیات گفته میشود. به عبارتی علت اینکه پولهای کاغذی امروزی یا اعداد و ارقام دیجیتالی حساب بانکیتان ارزشمند هستند، به اعتبار دولتی که آنها را چاپ و منتشر میکند برمیگردد. در واقع ارزش پولهای امروزی ما با کنترلی که دولتها بر روی آن میتوانند اعمال کنند، تعیین میشود. اما بیت کوین در تاریخچه مختصری که از پیدایش و تکامل پول گفتیم چه جایگاهی دارد؟ و اینکه چرا بیت کوین ادامه دهنده این چرخه است؟
بیتکوین تحت کنترل چه کسی است؟
بیت کوین بر خلاف پولهای امروزی که عرضه و توزیع آنها در اختیار دولتهاست، در کنترل هیچ فرد، گروه و یا سازمان خاصی نیست. افرادی که وارد شبکه بیت کوین میشوند، باید قوانین مربوط به شبکه را بپذیرند. این قوانین به صورت کدهای برنامهنویسی است که در اینترنت توسط همه قابل مشاهده است.
بیت کوین توسط هیچ فرد یا گروه خاصی کنترل نمیشود.
گروههای مختلفی در شبکه بیت کوین حضور دارند که از جمله مهمترین آنها میتوان به استخراجکنندگان (همان افرادی که احتمالا عکس آنها را با بیل و کلنگ دیده باشید که در اصل هیچ شباهتی هم به این عکسها ندارند!)، توسعهدهندگان (برنامهنویسانی که مسئولیت بهبود نرمافزار بیت کوین را به صورت داوطلبانه بر عهده گرفتهاند) و نودهای شبکه (دستگاههایی که به شبکه متصل شدهاند) اشاره کرد.
هر یک از این گروهها وظیفه خاصی در شبکه بر عهده دارد؛ برای مثال استخراجکنندگان یا ماینرها کار تایید انتقال بیت کوینها که به آن تراکنش هم گفته میشود، را در شبکه انجام میدهند. یا توسعهدهندگان به صورت داوطلبانه مسئول ارتقای نرم افزار بیت کوین و قابلیتهای آن هستند. نودها هم تاریخچه تراکنشهایی که در شبکه انجام میشوند را در هاردهای خود ذخیره و نگهداری میکنند.
بیت کوین در واقع تحت کنترل هیچ یک از این گروهها، دولتها یا افراد خاص دیگر نیست. نکته جالبی که بهتر است ناگفته نماند این است که همکاری و فعالیت گروههای مختلف حاضر در شبکه بیت کوین، موجب تداوم حیات و رشد آن میشوند.
اما به چه دلیل چنین سیستمی که در نگاه اول هم پیچیده به نظر میرسد، باید وجود داشته باشد؟ بانکها و سیستمهای مالی سنتی چه مشکلی دارند که ما را به سمت استفاده از بیت کوین سوق میدهند؟
هدف بیتکوین چیست؟
به طور خلاصه هدف پیدایش بیت کوین انتقال و یا ذخیره امن پول است. از همین جهت بیت کوین را میتوان یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست. بیت کوین در واقع کنترل واقعی پول را به دست خود افراد برگردانده و با کلمه عبور ویژهای که کلید خصوصی نام دارد، تنها مالکین این کلیدها قادر به خرج کردن و انتقال بیت کوینها خواهند بود.
از سوی دیگر پولهای دیجیتال همواره با یک مشکل بزرگ روبرو بودهاند که «دوبار خرج کردن» نام دارد. این مشکل در اسکناسهای کاغذی و پولهای فیزیکی وجود نداشت، برای مثال شما نمیتوانستید پولی را که در قبال خرید یک تلویزیون خرج کردهاید، دوباره برای خرید یک کالای دیگر استفاده کنید. اما در دنیای دیجیتال این موضوع فرق دارد. اگر پول دیجیتال مانند یک فایل باشد، شما میتوانید آن را همزمان در دو محل جداگانه خرج کنید و تا فروشندگان از این موضوع اطلاع حاصل کنند، شما خریدهایتان را انجام دادهاید. به خاطر همین هم تا قبل از بیت کوین همیشه یک سازمان مرکزی برای بررسی موجودیهای اشخاص وجود داشت تا جلوی این اتفاق را بگیرد. اما با پیدایش بیت کوین وجود یک سازمان مرکزی از میان برداشته شد و مسئولیت بررسی این تراکنشها به کل افراد شبکه محول شد. پس دیگر هدف مهم بیت کوین، حل مشکل دوبار خرج کردن بدون اعتماد به فردی دیگر بود.
سازنده Bitcoin چه کسی است؟
بیت کوین اواخر سال 2008 متولد شد. احتمالا بحران مالی بزرگ سال 2008 و اتفاقات مربوط به آن دوران را از اخبار به یاد داشته باشید. در همین دوران بود که فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، مقالهای را به تعداد زیادی از متخصصین علم رمزنگاری ارسال کرد که در آن از پول الکترونیکی جدیدی به نام بیت کوین صحبت کرده بود. ساتوشی ناکاموتو در این مقاله که از به عنوان وایت پِیپِر هم یاد میکنند، بیت کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داده بود.
سازنده بیت کوین فرد یا گروه ناشناسی تحت نام مستعار ساتوشی ناکاموتو است
پس از گذشت چند ماه، در ابتدای سال 2009 شبکه بیت کوین کار خود را آغاز کرد. ساتوشی ناکاموتو در سالهای ابتدایی در پروژه حضور داشت و نواقص آن را به همراه توسعهدهندگان دیگری که به پروژه میپیوستند، برطرف میکرد تا اینکه اواخر سال 2010 ناپدید شد.
تاکنون پس از گذشت بیش از 10 سال از ایجاد بیت کوین، هنوز هویت ساتوشی ناکاموتو مشخص نشده است. ساتوشی ناکاموتو میتواند یک فرد، یک گروه برنامهنویس و یا حتی یک سازمان مخفی دولتی باشد. فرضیههایی که درباره هویت ساتوشی ناکاموتو وجود دارد و مدعیانی که خود را خالق بیت کوین معرفی کردهاند، تعدادشان بسیار زیاد است. با این حال هیچ کدام از آنها مدارک کافی برای اثبات ادعایشان را ندارند.
چرا هویت ساتوشی ناکاموتو ناشناس است؟
ساتوشی ناکاموتو هویت خود را مخفی نگه داشت و برای این کار احتمالا دلایل محکمی هم داشته است. یکی از دلایل احتمالی، در خطر بودن جان ساتوشی ناکاموتو به دلیل ساخت بیت کوین است. همانطور که در ادامه به بیان ویژگیهای بیت کوین خواهیم پرداخت، این نوآوری اقتصادی توانایی کنار زدن بانکهای بزرگ و موسسات مالی را دارد و به همین دلیل از همان ابتدا دشمنان زیادی میتوانسته داشته باشد. در صورت مشخص بودن هویت خالق بیت کوین، امکان دستگیری و روبرو شدن با خطرات مختلف میتوانست گریبانگیر فرد یا گروه سازنده آن شود.
از سوی دیگر گفته شد که بیت کوین تحت کنترل هیچکس نیست. این ویژگی که از آن به عنوان غیرمتمرکز بودن یاد میشود و در ادامه به طور کامل درباره آن صحبت خواهیم کرد، در یکی از ایمیلهای به جا مانده از ساتوشی ناکاموتو، آمده است که تنها زمانی تحقق مییابد که هویتش را مخفی نگه دارد. در صورتی که هویت سازنده بیت کوین ناشناس نبود، در این صورت عقاید و نظرات ساتوشی ناکاموتو میتوانست طی روند توسعه شبکه تاثیر بسیار زیادی بر روی آن داشته باشد و آن را از حالت غیرمتمرکز بودن خارج کند.
آیا Bitcoin توسط آژانس امنیت ملی آمریکا ساخته شده است؟
یکی از فرضیههای بحثبرانگیز درباره هویت سازنده بیت کوین، به دولت آمریکا برمیگردد. طبق این فرضیه بیت کوین یک پروژه آزمایشی است که توسط NSA به وجود آمده است تا با آماده کردن فضای موجود، ارز دیجیتالی را بعدا روی کار آورد که کاملا توسط دولت آمریکا کنترل میشود. حتی یکی از بنیانگذاران شرکت امنیتی کسپرسکی نیز این فرضیه را تکرار کرده بود. اما این مسئله تا چه حد میتواند صحت داشته باشد؟
در قسمت زیادی از بخش رمزنگاری بیت کوین، تابعی استفاده شده که توسط NSA طراحی شده است. همچنین ساتوشی ناکاموتو کسی است که احتمال میرود بیش از یک میلیون سکه بیت کوین داشته باشد. برای همین اگر فرد شکاکی باشید که به تئوریهای توطئه نیز علاقمند است، احتمالا این فرضیه را باور میکنید. اما باید بدانید بدترین کاری که NSA میتوانسته انجام دهد، ساختن یک ارز دیجیتال بوده که کنترل آن توسط هیچکس ممکن نیست! از سوی دیگر اینکه ساتوشی ناکاموتو چه کسی بوده، نباید مسئله بسیار مهمی باشد چرا که همه میتوانند کدهای نرم افزار بیت کوین را مشاهده کنند و قوانین آن برای همه آشکار است. کسانی هم که بخواهند از این قوانین تخطی کنند، شبکه جلوی فعالیت آنها را میگیرد.
پشتوانه آن چیست ؟
حتما این سوال برای شما هم پیش آمده که پشتوانه بیت کوین چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ چیز؛ بیت کوین پشتوانهای ندارد! اما یک سوال، پولهایی که هر روز از آنها استفاده میکنید و ارزهایی مانند دلار و یورو به نظرتان چه پشتوانهای دارند؟ پاسخ این سوال هم همان هیچ چیز است.
بیت کوین مانند پولهای امروزی توسط فلزات گرانبهایی مثل طلا یا کالاهای قابل مبادله، پشتوانهسازی نشده است. ارزش بنیادین بیت کوین و ارزهای بیپشتوانه از اعتماد مردمی ناشی میشود که به ارزشمند بودن آنها اعتقاد دارند. همانطور که شما این موضوع را باور دارید که میتوانید اسکناسهایتان را به مغازه بدهید و اجناس مورد نیازتان را بخرید، مغازهدار نیز به همین ترتیب میداند که با دادن این اسکناسها میتواند کالاهای مورد نیازش را بخرد، این اسکناسها به این ترتیب در جامعه دست به دست میشوند.
بیت کوین همانند ارزهای رایج پشتوانهای ندارد و ارزش آن بر اساس اعتماد مردم به دست آمده است.
اما از سوی دیگر با نگاه به کاربرد بیت کوین در دنیای امروز میتوان دریافت که بیشتر مردم برای سرمایهگذاری بیت کوین میخرند و نه برای استفاده از آن در پرداختهایشان. برای همین هم دیدگاه دیگری به وجود آمده که طبق آن بیت کوین علاوه بر اینکه میتواند نقش یک پول را ایفا کند، میتواند به عنوان یک دارایی هم مورد استفاده قرار بگیرد؛ داراییای که میتواند ارزش خود را در طول زمان حفظ کند. برای نمونه ارزش طلا در برابر کالاهای اساسی مثل خوراک و پوشاک در طول زمان یک نسبت تقریبا ثابت بوده است. بر همین اساس میتوان بیت کوین را هم با توجه به ویژگیهایی که در ادامه به طور کامل معرفی میکنیم، یک دارایی در نظر گرفت. اما بیت کوین چگونه ارزشگذاری میشود و چه کسی قیمت بیت کوین را تعیین میکند؟
ارزش آن چگونه تعیین میشود؟
ارزش بیت کوین توسط فرد یا گروه خاصی تعیین نمیشود. همانطور که قیمت طلا در بازارهای جهانی براساس عرضه و تقاضا مشخص میشود، قیمت بیت کوین نیز در صرافیها و کارگزاریها بر اساس دو عامل اصلی عرضه و تقاضا مشخص میشود. در صورتی که نیروی عرضه در بازار بیشتر از تقاضا باشد، قیمتها در جهت نزولی و کاهش یافتن حرکت خواهند کرد تا زمانی که دوباره میزان تقاضا برابر با عرضه شود.
از سوی دیگر بیت کوین را میتوان دارای یک ارزش بنیادین نیز دانست که مقدار آن با توجه به وضعیت شبکهاش و هزینهای که ماینرها برای استخراج یک واحد از آن صرف میکنند، به دست میآید. با وجود شیوههای ارزشگذاری مختلف، در نهایت قیمت بیت کوین توسط عرضهای که میتواند از سوی استخراجکنندگان باشد و یا تقاضایی که از سوی سرمایهگذاران شکل گرفته است، تعیین میشود.
ادامه دارد
منبع: